Από τη Σουηδία στη Ρουμανία, τα στατιστικά στοιχεία φανερώνουν μια τεράστια διακύμανση στην οδική ασφάλεια στην Ευρώπη

Η οδική ασφάλεια αποτελεί διαχρονικά έναν από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Παρά την τεχνολογική πρόοδο, τις καμπάνιες ενημέρωσης και την αυστηροποίηση των κανόνων κυκλοφορίας, τα τροχαία δυστυχήματα συνεχίζουν να στοιχίζουν χιλιάδες ζωές κάθε χρόνο.

Στην Ελλάδα, η κατάσταση παρουσιάζει μικρή βελτίωση, όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ωστόσο υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος. Είναι χαρακτηριστικό πως τον Μάρτιο του 2025, μόνο στην Αττική καταγράφηκαν 16 θανατηφόρα τροχαία και 18 νεκροί. Ένας αριθμός που διπλασιάζει τους νεκρούς των προηγούμενων μηνών και περιγράφει με ωμό τρόπο το μέγεθος του προβλήματος.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τροχαίας, τον ίδιο μήνα σημειώθηκαν 521 τροχαία ατυχήματα, ενώ καταγράφηκαν 35.321 παραβάσεις. Από αυτές, 978 οδηγοί είχαν καταναλώσει αλκοόλ, 635 υπερέβησαν το όριο ταχύτητας, 488 μιλούσαν στο κινητό και 353 παραβίασαν κόκκινο φανάρι. Περισσότεροι από 800 δεν φορούσαν ζώνη ή κράνος.

Η εικόνα στην ΕΕ και η χώρα με τους ασφαλέστερους δρόμους

H κατάσταση δεν είναι καλύτερη ούτε στην Ε.Ε., αφού τα προκαταρκτικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2024 καταγράφουν 19.800 θανάτους από τροχαία δυστυχήματα στους δρόμους της. Ένας αριθμός που, όσο κι αν παρουσιάζει μείωση της τάξης του 3% σε σχέση με το 2023, παραμένει τραγικά υψηλός.

Υπολογίζοντας θανάτους σε τροχαία ανά εκατομμύριο κατοίκων, η ΕΕ αναδεικνύει τις χώρες με τους ασφαλέστερους δρόμους. Την ώρα που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 44 θύματα τροχαίων ανά εκατομμύριο κατοίκων, στην κορυφή της ασφάλειας βρίσκεται η Σουηδία, με μόλις 20 θανάτους ανά εκατομμύριο και ακολουθούν η Μάλτα με 21 και η Δανία με 24, χώρες που αποδεικνύουν ότι η επένδυση σε πρόληψη, υποδομές και κουλτούρα αποδίδει μετρήσιμα αποτελέσματα.

Από την άλλη πλευρά του φάσματος, η Ρουμανία καταγράφει 77 θανάτους, η Βουλγαρία 74, και η Ελλάδα 64, γεγονός που τη φέρνει στην τρίτη χειρότερη θέση στην ΕΕ. Το χάσμα είναι τεράστιο αφού ο πιο επικίνδυνος δρόμος της Ευρώπης είναι σχεδόν τέσσερις φορές πιο θανατηφόρος από τον ασφαλέστερο. Την ίδια ώρα, η Νορβηγία, αν και εκτός ΕΕ, πετυχαίνει εντυπωσιακή πρωτιά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με μόλις 16 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων, αποδεικνύοντας πως η οδική ασφάλεια δεν είναι άπιαστος στόχος, αλλά αποτέλεσμα συνεπούς στρατηγικής.

Τι κάνει σωστά η Σουηδία

Η εξήγηση του γιατί η Σουηδία έχει τους ασφαλέστερους δρόμους στην ΕΕ δεν είναι μία. Είναι αποτέλεσμα ενός συνόλου πολιτικών, συνηθειών και νοοτροπίας που διαμορφώθηκε σταδιακά, με προτεραιότητα στην ανθρώπινη ζωή, με κάθε τρόπο. Ξεκινώντας από τη βασική συμπεριφορά του οδηγού, το 97,9% των επιβατών φοράει ζώνη ασφαλείας, έναντι 93,3% στην υπόλοιπη ΕΕ και μόλις 71% στην Ελλάδα (και 55,8% στα πίσω καθίσματα). Η κατανάλωση αλκοόλ στην οδήγηση είναι σαφώς περιορισμένη, αφού μόλις 7,1% παραδέχονται χρήση, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 11,8% και στην Ελλάδα 12,5%.

Ο στόλος των οχημάτων στη χώρα είναι πιο σύγχρονος, με μέσο όρο ηλικίας τα 11 χρόνια, έναντι 17,5 στην Ελλάδα. Στην καθημερινότητα αυτό σημαίνει πιο ασφαλή οχήματα, με εξελιγμένα συστήματα υποβοήθησης και φρέσκο τεχνικό έλεγχο.

Επιπλέον, τα όρια ταχύτητας είναι χαμηλότερα και η μέγιστη επιτρεπτή ποσότητα αλκοόλ είναι μόλις 0,2 g/l, ενιαία για όλους (νέους, επαγγελματίες και γενικό πληθυσμό). Σε ό,τι αφορά τις νέες μορφές μετακίνησης, όπως τα ηλεκτρικά πατίνια, το ανώτατο όριο ταχύτητας είναι επίσης περιορισμένο, προλαμβάνοντας καταστάσεις προτού δημιουργηθούν.

Οι πιο ευάλωτες ομάδες

Επιστρέφοντας στα στοιχεία της Ε.Ε. παρά τη γενική τάση μείωσης των θανάτων στους δρόμους, υπάρχουν κατηγορίες πολιτών που παραμένουν ιδιαίτερα εκτεθειμένες. Οι μοτοσικλετιστές και οι ποδηλάτες δεν έχουν δει ουσιαστική βελτίωση, ενώ οι πεζοί συνεχίζουν να πληρώνουν το πιο βαρύ τίμημα στις πόλεις.

Στοιχεία του 2023 δείχνουν πως το 52% των θυμάτων τροχαίων χάνει τη ζωή του σε επαρχιακούς δρόμους, το 38% εντός πόλεων και το 9% σε αυτοκινητόδρομους. Οι άνδρες αποτελούν το 77% των θυμάτων, ενώ οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών αντιπροσωπεύουν το 31% των νεκρών, παρότι είναι μόλις το 21% του πληθυσμού. Στους νέους 18-24 ετών, η αναντιστοιχία είναι επίσης ανησυχητική αφού αποτελούν το 7% του πληθυσμού, αλλά το 12% των θυμάτων.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το 44% των θυμάτων τροχαίων είναι επιβάτες σε αυτοκίνητα. Το 20% αφορά αναβάτες μοτοσικλετών, το 18% πεζούς και το 10% ποδηλάτες. Αλλά οι αριθμοί αυτοί μεταβάλλονται ανά ηλικία, αφού στους ηλικιωμένους (65+), οι πεζοί και οι ποδηλάτες είναι το 46% των θυμάτων. Στους νεότερους, τα τροχαία με αυτοκίνητο και δίτροχα κυριαρχούν.

Στις πόλεις, η εικόνα είναι ακόμα πιο ανησυχητική, με το 70% των νεκρών να είναι ευάλωτοι χρήστες του δρόμου. Στην Ελλάδα, τα στοιχεία είναι αντίστοιχα αφού σε τρακαρίσματα σε κατοικημένες περιοχές, πεζοί και αναβάτες δικύκλων αποτελούν σχεδόν το 70% των θυμάτων.

Ο ρόλος του Safe Roads project

Είναι εύκολο να πούμε πως φταίνε οι δρόμοι, το κράτος ή τα παλιά αυτοκίνητα. Όλα αυτά ισχύουν, όμως η πραγματική αλλαγή ξεκινά από τη συμπεριφορά μας. Η οδική ασφάλεια είναι ένας συνδυασμός υποδομών, κανόνων και – κυρίως – στάσης ζωής. Για τον λόγο αυτό το Safe Roads project της Hellas Direct συνεχίζει να δρα μέσα και έξω από τα σχολεία, χτίζοντας μια νέα νοοτροπία, από το σχολείο και το σπίτι μέχρι την πραγματική ζωή.

Μέσα στα σχολεία με ενημερωτικές δράσεις ευαισθητοποίησης για την κυκλοφοριακή αγωγή. Έξω με την αναβάθμιση σχολικών διαβάσεων σε όλη την Ελλάδα. Τα παιδιά που θα μάθουν σε μικρή ηλικία να χρησιμοποιούν σωστά τον δρόμο ως πεζοί, θα γίνουν πιο συνειδητοποιημένοι οδηγοί αργότερα. Ο στόχος είναι πάντα ασφάλεια για όλους.