Εμπνευστής του έργου ήταν ένας ιδιοφυής μηχανικός που αργότερα υπηρέτησε το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι και κάθισε στο ίδιο τραπέζι με τον Χίτλερ, συζητώντας την υλοποίηση ενός φαραωνικού πρότζεκτ.

Την επανάσταση στον χώρο των χερσαίων μεταφορών έχουν φέρει οι αυτοκινητόδρομοι, δεδομένου ότι διευκολύνουν τις εμπορευματικές μεταφορές, πληρούν υψηλά στάνταρ ασφαλείας και αντικαθιστούν απαρχαιωμένες οδικές διαδρομές με ελλιπή προστασία και πληθώρα ελλοχευόντων κινδύνων. Παράλληλα, συνδράμουν στην ενίσχυση του τουρισμού, όπως και στην καθοριστική βελτίωση των υπηρεσιών εκπαίδευσης και ιατρικής περίθαλψης.

Όπως είδαμε σε προηγούμενο άρθρο μας, στην Ελλάδα, η «μητέρα» των αυτοκινητοδρόμων δεν ήταν άλλη από τον «Α1», γνωστός και ως Αθηνών-Θεσσαλονίκη - Εύζωνοι με μήκος άνω των 550 χλμ. - διαβάστε περισσότερα εδώ

Την πρωτιά, ωστόσο, σε παγκόσμιο επίπεδο έχει καταλάβει, ένας άλλος εντυπωσιακός οδικός άξονας, που αριθμεί σχεδόν έναν αιώνα ζωής. Πρόκειται για την ιταλική Autostrada (αυτοκινητόδρομος στα ελληνικά) A8 που συνδέει δύο από τις βορειότερες πόλης της Ιταλίας, το Μιλάνο με το Βαρέζε. Ο αυτοκινητόδρομος διπλής κατεύθυνσης ολοκληρώθηκε το 1924, με το μήκος του να περιορίζεται σε 43,6 χλμ. 

Γνωστός και ως ο «Αυτοκινητόδρομος των Λιμνών» (Autostrada dei Laghi), μιας και ενώνει το Μιλάνο με τη λίμνη Ματζόρε και τις λίμνες του Βαρέζε και το Κόμο, ο αυτοκινητόδρομος κατασκευάστηκε στον απόηχο μιας σκιώδους περιόδου έντονων αναταραχών στους κόλπους της ιταλικής κοινωνίας, όταν το φάντασμα του εμφυλίου πολέμου αιωρείτο πάνω από τη χώρα, και η εξουσία έπεφτε στα χέρια του δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι, το 1922.

Εκείνη τη χρονιά, όταν και εγκρίθηκε το πρότζεκτ της κατασκευής του Autostrada, στην Ιταλία δεν υπήρχαν πάνω από 40.000 αυτοκίνητα, με την αναλογία να μεταφράζεται σε ένα αυτοκίνητο για κάθε 1.000 ανθρώπους.

Στον αντίποδα, οι υπόλοιπες χώρες είχαν να επιδείξουν σημαντικά μεγαλύτερη πρόοδο, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη Γαλλία όπου κυκλοφορούσαν 300.000 αυτοκίνητα, όταν στο Ην. Βασίλειο ο συνολικός αριθμός υπερέβαινε τις 600.000.

Καταλυτικό ρόλο στην υποανάπτυκτη αυτοκινητική εικόνα εντός των ιταλικών συνόρων διαδραμάτιζε – μεταξύ άλλων – και το σχεδόν ανύπαρκτο οδικό δίκτυο, με τα περισσότερα αυτοκίνητα να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τις τοπικές μετακινήσεις, καθώς για την κάλυψη μεγαλύτερων αποστάσεων οι Ιταλοί προτιμούσαν τα τρένα.

Η φαινομενικά αθώα προτίμηση των σιδηροδρομικών μετακινήσεων στην πράξη επιβαλλόταν από έναν μακροχρόνιο νόμο, ο οποίος απαγόρευε την κατασκευή δρόμων μεταξύ σημαντικών πόλεων που ήδη ενώνονταν μέσω σιδηροδρόμων.

Ιταλικά δημοσιεύματα της τότε εποχής κάνουν λόγο για «φρικτές οδικές συνθήκες» με την οδοποιία και τη συντήρηση των δρόμων να αποτελεί προνόμιο των μεγάλων αστικών κέντρων, και κυρίως του Μιλάνου και της Ρώμης.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ουδείς θα σκεφτόταν πως υπήρχε το πρόσφορο έδαφος για την κατασκευή του πρώτου αυτοκινητοδρόμου στην Ιταλία. Και άπαντες εξεπλάγησαν όταν αυτή η ιδέα κυοφορήθηκε από τον Piero Puricelli, έναν μηχανικό από το Μιλάνο.

Απόφοιτος του Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ζυρίχης, ο Puricelli δεν οραματίστηκε απλά τη δημιουργία ενός δρόμου κορυφαίων τεχνικών προδιαγραφών που θα ένωνε δύο αστικά κέντρα, και θα επέτρεπε στα οχήματα να κυκλοφορούν με τη μέγιστη ταχύτητά τους, με ασφάλεια. Ο Puricelli επιθυμούσε να διαμορφώσει μια ολοκαίνουρια οδική κουλτούρα.

Αφού εξασφάλισε την απαραίτητη ιδιωτική χρηματοδότηση, παρουσίασε εξονυχιστικά την ιδέα του στην Ένωση Αυτοκινήτων του Μιλάνου (Automobile Club di Milano). Και μόλις τα ηνία της χώρας πέρασαν στα χέρια του Μουσολίνι, ο δικτάτορας αντί να αποθαρρύνει το πρότζεκτ της κατασκευής της Autostrada A8, αποφάσισε να επισπεύσει τη δημιουργία της, μιας και ήταν πολύ σημαντικό για αυτόν να πιστωθεί την επιτυχία της κατασκευής του πρώτου αυτοκινητοδρόμου στον κόσμο.

Χαραγμένη στην εθνική μνήμη των Ιταλών έχει μείνει η στιγμή, που ο Μουσολίνι εγκαινίασε το πρώτο στάδιο εργασιών, σκάβοντας με μια αξίνα το έδαφος. 

Ο αυτοκινητόδρομος ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1924, και εγκαινιάστηκε από τον βασιλιά Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ' της Ιταλίας, ο οποίος με τον Puricelli, διέσχισε τη διαδρομή με τη Lancia Trikappa του.

Εκείνη την εποχή, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν αγκάλιασαν το έργο. Στην πραγματικότητα, δήλωσαν ότι «η τσιμεντόστρωση ήταν τόσο λεία που έμοιαζε με παρκέ δάπεδο». Παρ’ όλα αυτά, ο αυτοκινητόδρομος είχε γίνει πραγματικότητα.

Επρόκειτο για έναν δρόμο μονής λωρίδας (πλάτος 11-14 μ. έκαστη), μήκους 42,6 χιλιομέτρων προς κάθε κατεύθυνση που ένωνε το Μιλάνο με το Βαρέζε. Στην αρχή δεν υπήρχαν πύλες διοδίων, αλλά μια ενδιάμεση υποχρεωτική στάση εξυπηρέτησης όπου έπρεπε να καταβληθεί το προβλεπόμενο τέλος.

Το πρώτο τμήμα του εγκαινιάστηκε το 1924, ενώ το δεύτερο κομμάτι του έργου, που συνέδεε το Λινάτε με το Κόμο δόθηκε στην κυκλοφορία το 1925, έχοντας μήκος 24 χλμ. Μια τρίτη διαδρομή μήκους 11 χλμ. που ένωνε το Γκαλαράτε με το Σέστο Καλέντο εγκαινιάστηκε το ίδιο έτος.

Η κατασκευή των ανωτέρω τμημάτων πυροδότησε μια σειρά από έργα, με τους αυτοκινητοδρόμους να πολλαπλασιάζονται. Το 1927 κατασκευάστηκε αυτοκινητόδρομος Μιλάνο-Μπέργκαμο, με τη μονότοξη γέφυρα μήκους 80 μέτρων, πάνω από τον ποταμό Άντα.

Ο Purcielli έμεινε στην ιστορία, αλλά με το πέρασμα των χρόνων έγινε γερουσιαστής υπηρετώντας τυφλά το φασιστικό καθεστώς. Άρχισε να κάνει μεγαλεπήβολα σχέδια, και γοητευόταν στην ιδέα κατασκευής ενός φαραωνικού ευρωπαϊκού δικτύου αυτοκινητοδρόμων. Το 1933 συναντήθηκε με τον Χίτλερ, ενώ έπεσε στο τραπέζι το πρότζεκτ ενός αυτοκινητοδρόμου που θα γεφύρωνε τη Ρώμη με το Βερολίνο, το οποίο δεν τελεσφόρησε.

Σήμερα η Autostrada A8 ξεκινά από το Μιλάνο και στο ύψος της κομητείας Λινάτε (στη Μητροπολιτική Πόλη του Μιλάνου) ο αυτοκινητόδρομος χωρίζεται, είτε προς το Κόμο (Α9), είτε προς το Βαρέζε (A9), κατά μήκος του οποίου υπάρχει και έξοδος για το Σέστο Καλέντε (Α26).s

Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν την Autostrada A8 είχαν δοθεί στην κυκλοφορία οι αυτοκινητόδρομοι Long Island Motorway Parkway (ΗΠΑ), AVUS (Γερμανία) και Bronx River Parkway (ΗΠΑ). Ο πρώτος, ωστόσο, είχε λογιστεί ως δρόμος για αυτοκίνητα, αλλά και σκοπούς αναψυχής, ενώ οι δύο τελευταίοι είχαν διττή υπόσταση, εξυπηρετώντας τη δημόσια κυκλοφορία, αλλά και αγώνες ταχύτητες.

Στον αντίποδα, όπως αναφέρει ο Piero Puricelli, ο Autostrada A8 ήταν ο πρώτος που κατασκευάστηκε για να ενώσει δύο ή περισσότερους προορισμούς, έχοντας τις κορυφαίες για τα δεδομένα της εποχής προδιαγραφές.

Διαβάστε επίσης