Το 1999, η Mazda ξεκίνησε το έργο για την αντικατάσταση των παλαιών μοντέλων Familia-323-Protegé με νέα σχέδια hatchback και sedan.

Μια προσπάθεια του βασικού σχεδιαστή της Mazda, Hideki Suzuki, που περιλάμβανε συνεργασία μεταξύ των κέντρων σχεδίασης της Mazda στις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Ιαπωνία. Το 2001, επιλέχθηκε το σχέδιο του Hasip Girgin, και έπειτα από έξι μήνες διορθώσεων και αναβαθμίσεων στη Χιροσίμα, έλαβε έγκριση για παραγωγή. Το τελικό προϊόν παρουσιάστηκε το 2003 στην Έκθεση Αυτοκινήτων της Φρανκφούρτης και το πρώτο Mazda 3 της πρώτης γενιάς κυκλοφόρησε στην Ιαπωνία ένα μήνα αργότερα. Το Mazda 3 απέκτησε γρήγορα δημοτικότητα για το ότι ήταν ένα οικονομικό, διασκεδαστικό για οδήγηση και καλά κατασκευασμένο αυτοκίνητο.

Αξίζει να αναφερθεί ότι το 2006, η ιαπωνική εταιρεία παρουσίασε το Mazda 3 MPS (Mazda Performance Series) στη Διεθνή Έκθεση Αυτοκινήτων της Γενεύης. H έκδοση MPS διαφοροποιούταν χάρη στην τεχνολογία περιορισμένης ολίσθησης και τον ισχυρό 2,3 λίτρων κινητήρα, ενώ έλαβε πολύ θετικές κριτικές.

Η δεύτερη γενιά του Mazda 3 παρουσιάστηκε το 2008, κάνοντας πρεμιέρα στη Διεθνή Έκθεση Αυτοκινήτων του Λος Άντζελες και στην Έκθεση Αυτοκινήτων της Μπολόνια. Παρόλο που εξακολούθησε να χρησιμοποιεί την αρχιτεκτονική C1 που αναπτύχθηκε από κοινού από τη Ford, τη Mazda και τη Volvo, το συγκεκριμένο μοντέλο αναβαθμιζόταν συχνά κατά τη διάρκεια της ζωής του, με αποτέλεσμα η γκάμα του Mazda3 να παρουσιάζει τεχνολογία Skyactiv και εκδόσεις Mazda Performance Series (MPS).

Το μοντέλο επιδόσεων MPS επανήλθε για τη δεύτερη γενιά, με βελτιώσεις, όπως ρυθμίσεις του ECU, αλλαγές στα σχέδια των γραναζιών, βελτιωμένα φρένα, αναβαθμίσεις ανάρτησης, διορθώσεις στον τύπο των εμβόλων, βελτιώσεις στο σύστημα κατεύθυνσης και αλλαγές στην εμφάνιση. Και πάλι, το MPS ήταν δημοφιλές επιλογή τόσο για τα μέσα όσο και για τους πελάτες.

Στα μέσα του 2013, εμφανίστηκε και η τρίτη γενιά Mazda 3, η οποία βασίζεται στην καινοτόμα πλατφόρμα Mazda Skyactiv, που μοιράζεται με το CX-5 πρώτης γενιάς. Αυτό το Mazda 3 ήταν επίσης το πρώτο που υιοθέτησε το Kodo Design και εισήγαγε καινοτομίες όπως το GVC-G Vectoring Control και τις μεταδόσεις και κινητήρες Skyactiv.

Σηματοδοτώντας τη δέσμευση της Mazda στη βιωσιμότητα και την multi-solution προσέγγιση, η τρίτη γενιά Mazda 3 ήταν η βάση για το concept car Mazda 3 “Skyactiv-CNG” που λειτουργεί με συμπιεσμένο φυσικό αέριο και επιδεικνύει την ευελιξία του κινητήρα Skyactiv-G. Ο κινητήρας  'Skyacitv-Hybrid', αναπτύχθηκε βασισμένος στην τεχνολογία του Toyota Hybrid Synergy Drive system και αφορούσε την παραγωγή και την εμπορική πορεία του μοντέλου στην Ιαπωνία, τονίζοντας τη δέσμευση της μάρκας στον εξηλεκτρισμό της γκάμας της. 

Χρησιμοποιώντας το Kai concept car ως βάση σχεδιασμού, η τέταρτη και τρέχουσα γενιά του Mazda 3 παρουσιάστηκε το Νοέμβριο του 2018 στη Διεθνή Έκθεση Αυτοκινήτων του Λος Άντζελες και ήταν το πρώτο όχημα για τη Mazda που αντιπροσωπεύει την φιλοδοξία του premiumness. Αυτή η γενιά ήταν επίσης η πρώτη που εμφανίζει έντονη οπτική διαφοροποίηση μεταξύ των εκδόσεων hatchback και sedan.

Ο εντυπωσιακός σχεδιασμός κέρδισε πολλά βραβεία από τη βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου World Car Design της χρονιάς 2020, καθώς και του νέου κινητήρα Skyactiv-X Spark Controlled Compression Ignition. Σε συνδυασμό με ένα νέο σύστημα μικρής υβριδικής τάσης 24 Volt, ο πρωτοποριακός e-Skyactiv-X αποτελεί έναν βενζινοκινητήρα που προσφέρει όλα τα επιθυμητά οφέλη ενός κινητήρα πετρελαίου και βενζίνης.

Η τέταρτη γενιά Mazda 3 ενσωμάτωσε περισσότερο υψηλής αντοχής χάλυβα στη δομή της, με αποτέλεσμα υψηλές επιδόσεις ασφαλείας κατά τη διάρκεια διεθνών δοκιμών ρύθμισης. Επίσης, εισήγαγε το GVC Plus, μια βελτίωση έναντι του συστήματος GVC της τρίτης γενιάς.

Ειδική Έκδοση για την 100η Επέτειο

Για να γιορτάσει την 100η επέτειο της Mazda Motor Corporation το 2020, κυκλοφόρησε μια ειδική έκδοση του Mazda 3. Αυτή η έκδοση περιλάμβανε στοιχεία σχεδίασης εμπνευσμένα από το πρώτο επιβατικό αυτοκίνητο της Mazda, το R360 Coupe. Με το λευκό perla χρώμα Snowflake White, το πλούσιο κόκκινο εσωτερικό και τα επετειακά σήματα, αυτό το περιορισμένης έκδοσης μοντέλο, ξεχώρισε πραγματικά.

Το Mazda 3, από το ξεκίνημά του, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της εικόνας της Mazda. Με συγκεντρωτικές παγκόσμιες πωλήσεις άνω των 6 εκατομμυρίων, αποτελεί ένα από τα καλύτερα μοντέλα πώλησης της Mazda. Η πορεία του Mazda3 μέχρι σήμερα αποτελεί απόδειξη της δέσμευσης της Mazda για ασφάλεια, σχεδιασμό, καινοτομία και απόλαυση της οδήγησης.