Η εξάπλωση των βιοκαυσίμων μπορεί να μοιάζει με ένα σημαντικό βήμα για τη μείωση των εκπομπών ρύπων, όμως οι επιπτώσεις της παραγωγής τους στην διατροφική αλυσίδα και στον υδροφόρο ορίζοντα είναι άκρως ανησυχητικές.
Τα βιοκαύσιμα αποτελούνται από ορυκτά καύσιμα -βενζίνη ή diesel- και αιθανόλη, η οποία σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό πλέον παράγεται με πρώτη ύλη το καλαμπόκι. Έτσι, όλο και περισσότεροι καλλιεργητές καλαμποκιού στρέφουν την παραγωγή τους μακριά από την τροφική αλυσίδα και προς τις εταιρείες παραγωγής καυσίμων, λόγω της μεγάλης ζήτησης -και την αντίστοιχης αύξησης των τιμών- των τις τελευταίες για την παραγωγή βιοκαυσίμων. Ήδη σχεδόν η μισή παραγωγή καλαμποκιού στις ΗΠΑ προορίζεται για την παραγωγή αιθανόλης.
Κατά συνέπεια, για τους περισσότερους Αμερικανούς η βενζίνη που χρησιμοποιούν στα αυτοκίνητά τους αποτελείται σε ποσοστό 10% από αιθανόλη. Αυτό έχει μεν ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις μεταφορές, αλλά από την άλλη καλεί όλο και περισσότερους καλλιεργητές προς τις εταιρείες παραγωγής καυσίμων.
BUY NOW
Παράλληλα, η αμερικανική κυβέρνηση δίνει κίνητρα στους γεωργούς να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο, και επιπλέον παρασκηνιακά της ασκούνται πιέσεις να αυξήσει και άνω του 10% το ποσοστό αιθανόλης που προστίθεται στα βιοκαύσιμα, για να μειωθούν ακόμα περισσότερο οι ρύποι.
Δεδομένου ότι απέχουμε τουλάχιστον δύο δεκαετίες ακόμα από την εξαφάνιση των αυτοκινήτων με θερμικό κινητήρα, και ίσως σύντομα διπλασιαστεί το ποσοστό της αιθανόλης στα βιοκαύσιμα στο 20%, η όλο και αυξανόμενη παραγωγή της τελευταίας από καλαμπόκι μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρές συνέπειες στην τροφική αλυσίδα της ανθρωπότητας.
Οι Αμερικανοί υπολογίζουν ότι πολύ σύντομα το ένα πέμπτο όλης της καλλιεργήσιμης γης της χώρας θα χρησιμοποιείται για την παραγωγή καλαμποκιού για τα βιοκαύσιμα, δεδομένου ότι αποφέρει σημαντικά μεγαλύτερα κέρδη στους αγρότες. Αλλά και δεδομένου ότι αυτός ο τομέας αντιπροσωπεύει 300.000 θέσεις εργασίας, που είναι σημαντικό εκλογικό ποσοστό για οποιαδήποτε κυβέρνηση ευελπιστεί σε μια δεύτερη θητεία στο Λευκό Οίκο.
Αυτό, όμως, θα έχει ως αποτέλεσμα να ανέβει ακόμα περισσότερο η τιμή του καλαμποκιού - και δεδομένου ότι το καλαμπόκι χρησιμοποιείται για το τάισμα ζώων όπως οι αγελάδες και οι κότες, αναπόφευκτα θα πάρουν την ανιούσα και οι τιμές του κρέατος, των αυγών, του γάλακτος και άλλων παραγώγων της κτηνοτροφίας. Η καλλιέργεια φυτών για την διατροφή είναι μία πρώτη ανάγκη, ενώ η καλλιέργειά τους για την παραγωγή καυσίμων μοιάζει σχεδόν εξωφρενική.
Αντίστοιχα καταστροφικές είναι και οι επιπτώσεις της ραγδαίας αποψίλωσης της αμερικανικής επαρχίας για την παραγωγή καλλιεργίσιμης γης, που αγγίζει τα 4 εκατομμύρια στρέμματα το χρόνο, συμπαρασύρωντας όλα τα τοπικά, μικρά οικοσυστήματα.
Και υφίσται και ένα ακόμη σοβαρή πρόβλημα: ένα λίτρο αιθανόλης περιλαμβάνει 5.130 kcal, και για την παραγωγή κάθε λίτρου χρειάζεται ενέργεια της τάξης των 6.600 kcal. Αυτό σημαίνει ότι εξαρχής ξεκινά κανείς με την απώλεια 22,3% ενέργειας. Συνεπώς, η αιθανόλη είναι μεν ένα «πράσινο» πρόσθετο στα καύσιμα, αλλά η παραγωγή της δεν είναι καθόλου «πράσινη».
Και, έπειτα, υπάρχει και ένα ακόμη πρόβλημα: το καλαμπόκι χρειάζεται υπερβολική ποσότητα νερού για να καλλιεργηθεί, και το νερό αρχίζει να γίνεται όλο και πιο σπάνιο. Η έλλειψή του αποτελεί ανθρωπιστικό πρόβλημα σε αναρίθμητες χώρες του κόσμου, και η χρήση του για την παραγωγή καυσίμων από τον δυτικό είναι χωρίς καμία αμφιβολία αλαζονική.
Το απαιτούμενο νερό για την επεξεργασία της βιομάζας είναι 72 φορές περισσότερο από όσο απαιτείται για την παραγωγή ορυκτών καυσίμων και 240 φορές απ' ό,τι χρειάζεται η παραγωγή ενέργειας από τον ήλιο.
Σήμερα οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν το 80% των διαθέσιμων υδάτων τους για την αγροτική παραγωγή, και η αύξηση του ποσοστού αυτού θα επιφέρει σημαντικές ελλείψεις. Στα μέρη μας, η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε να περιορίζει από το 2014 την αύξηση των καλλιεργίσιμων γαιών ακριβώς για αυτόν τον λόγο.
Μία από τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάζουν τα ερευνητικά κέντρα στις βορειοδυτικές ΗΠΑ είναι η άλγη, για τον περιορισμό της χρήσης φρέσκου νερού στις παραπάνω παραγωγικές διαδικασίες. Η άλγη έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα λίγπους, αλλά προς το παρόν είναι πολύ ακριβή -300 ως 2.600 δολάρια ανά βαρέλι- κι έτσι η έρευνα επικεντρώνεται στους τρόπους μείωσης της τιμής της.
Όσο για τη φωτοσύνθεση, είναι ένας ελάχιστα αποδοτικός τρόπος για την αποθήκευση της ηλιακής ενέργειας. Τα φυτά συλλέγουν και μετατρέπουν ποσοστό 1% της ηλιακής ενέργειας, ενώ τα φωτοβολταϊκά συστήματα 20%. Το καλαμπόκι, μάλιστα, συλλέγει ακόμα λιγότερο, 0,25 τοις εκατό.
Καθώς οι μπαταρίες είναι ακόμα βαριές, παράγονται με πολύ υψηλές εκπομπές ρύπων και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από αεροπλάνα και φορτηγά, είναι δεδομένο ότι χρειάζεται άμεσα η εξέλιξη νέων τεχνολογιών για όσα χρόνια ακόμα παραμένουν στη ζωή οι κινητήρες εσωτερικής καύσης. Τα βιοκαύσιμα που παράγονται από αιθανόλη μαζί με βενζίνη ή πετρέλαιο δεν είναι ούτε πράσινα, ούτε βιώσιμα.
